ARMIGER

ARMIGER

servus ex Virgilio aliisque satis notus:

---- ---- Formâ tum vertitur oris

Antiquum in Butem, hic Dardanio Anchisae

Armiger ante fuit.

Aen. l. 9. v. 648. isque pretiosus, si Plinio credimus, de lusciniis loquenti, l. 10. c. 29. Ergo ser vorum illis pretia sunt et quidem ampliora, quam quibus olim Armigeri Parabantur. Et ex Plauto, Prolog. in Casina, v. 55. ubi Armiger idem cum Scutigerulo: scutum enim Arma peculiariter appellâsse Latinos, Eruditis observatum. Hinc et Anastasius in Martino Pontif. Rom. Armigeri et Apatharii voces promiscue usurpat: et Armigeri in Aula Constantinopol. dicti sunt Scholarii, qui pro Palatio excubabant, eo quod instructi essent scutô; imprimis vero illi, qui Principum ensem et scutum deferebant, quibus ii uterentur, si necessicas ingrueret. Unde in Glossis ὁπλοπαροχος est insigniarius, Armiger. Et hos Heroibus Poêtae attribuunt, quos Reges et olim et hodie, in hac saltem parte, aemulati sunt. Testis praeter dicta antiqua scalptura pretiosae illius sapphiri, cuius typum Marquardus Freherius edidit ac illustravit. In ea Constantinus Im perator aprum venabulô excipit; Armiger autem telum gestans, ferae impetum formidans, dat se in pedes. Prudentius, de Armigero Caesariano in Apoth. v. 562. s.

Armiger e cuneo puerorum flavicomantum

Purpurei custos lateris, deprenditur unus.

Nec negat, et geminô gemmata hastilia ferrô

Proicit, ac signum Christi se ferre fatetur.

Vide quoque Martialem l. 9. Epigr. 57. v. 1. Sed et Sidonius notavit, Theodoricum Regem, arcum lateri innectere citra gravitatem regiam iudicâsse, et tradidisie gestandum puero, l. 1. Ep. 2. Hinc et Armiger, in aula Constantinopolitana, uti visum: qualis describitur a Corippo Narses l. 3.

Armiger interea, domini vestigia lustrans,

Eminet excelsus, super omnia vertice Narses

Agmina.

Nec non l. 4. ubiensem Regium eum detulisse indicat,

Nec non ensipotens membrorum robore constans

Astabat Narses etc.

et apud Curopalatam Scutarius, in eadem Aula: ac demum in Turcica, puer ephebus, qui Sultano gerit arcum ac sagittas. A qua ratione notat Lamprid. c. 6. Commodô imperante, tres Praefectos Praetorio fuisse, inter quos Libertinum, qui a Pugione appellatus sit. Fuit certe apud Caesares minister, qui arma custodiret, cuiusmodi A. quidam VIBIUS. HERMES. IMP. NERONI. A. CUSTODIA. ARMORUM> in veteri monument. legitur. Imo Duces et ipsos, Regibus licet impares, aliosque, Armigeris suis, ut infra latius dicemus, non caruisse discas, ex s. Ferrando in Paraenet. Cuiusmodi Armigeris affines fuêre Caculae et Calones, ita dicti, auctore Festô, quod fustibus clavisque ligneis armari solerent, ad tutelam dominorum. De quibus vide alibi. Fuit vero horum summa olim aestimatio, ut qui primas tenerent in Regum aulis et nonnumquam ad ipsum Regelem apicem eveherentur: uti de Thiodo, tutore Amalarici constituto, et de Witige, in Theodati Regis locum suffecto, legimus apud Iornandem de Rebus Geticis c. 58. et 60. Atque ii perpetuo Principis lateri haerebant, Sidonius l. 2. Ep. 2. Circumsistit sellam (Theodorici Regis) comes Armiger. Ita efinguntur Armigeri Lotharii Imperatoris in ea tabella quam ex Codice Euangeliorum Bibliothecae Regiae, delineari curavit Steph. Baluzius Notis ad Capitularia Regum Franciae p. 1280. et Caroli Calvi, in altera tabella, praefixa Codici Bibl. quem eidem Regi obtulerunt Canonici S. Martini Turonensis, ab eodem descripta: sed a Carolo du Fresne erudite illustratâ. In hac enim, inter alia, proxime Caroli throno, in eadem serie ac linea, quâ duo eius filii Ludovicus Balbus et Carolus, stant Regii duo Armigeri, uterque virgatis sagulis; et quidem alter, qui ad dextram, hastam ferream in altum surrectam dextrâ tenet, laevâ rotundo clypeo innixâ; alter ad sinistram, Regium ensem in vaginam reconditum utrâque manu in transversum gerit, quomodo in Galliae Regum sollenniroibus occasionibus praeferri solet a magno Scutifero, en echarpe, uti habet Ceremoniale Francicum. Similiter in tabella ab Ingoberto Scriba exarata, ad Caroli sinistram, duo perinde stant Armigeri, quorum alter hastam et clypeum, alter aliud quid gestat. Deutroque Ingobertus,

Ad dextram Armigeri praetendunt arma ministri,

Ecclesiam Christi invictus defensor in aevum,

Armipotens magnis quêis ornet saepe triumphis.

Caput ferreâ galeâ cristatus uterque est, in Lotharii et Caroli iconibus, contra quam in ea, quam idem Ingobertus delineavit, ubi nudis ac detonsis stant capitibus etc. Etiam in Chartis Regum Hispanicorum Armigeros Regum subscripsisse crebro, observare est apud Antonium Yepezium in Chron. Ordinis Benedictini, passim. Posterioribus autem saeculis, Armigeri potissimum appellati sunt Nobiles

inferioris ordinis, quod in bellis Militum seu Equitum arma gererent, quo iis in proeliis uterentur. nam quum graviora Militum arma essent, habebant illi Armigeros suos, qui ea deferebant, donec haberent opus: Unde ὁπλοπάροχοι, et ὁπλοφόροι in veterib. Gloss. Graeco-Latin. Quod munus sic belle describit Auctor Vitae S. Gamelberti nun. 5. Pater autem, cum eum nutriret, et, ut moris est, ad usum Militiae instrueret, Armigerum sibi aliquoties fecit, armaque Militaria aut suspendit overo aut praecinxit. Praesertim vero scuta Militum deferebant et hastas: unde Scutarii et Scutigeri, Gall. Escuiers, appellabantur. Guil. Brito Philippid. l. 2. de Guilielmo des Barres, egregio Milite:

Is se clam medio furatus ab agmine Regis,

Armigeri spoliat clypeô latus, et rapit hastam.

Sed et equos dextrarios (de quibus vide supra in Armatura) Militum manu deducebant, donec in proeliis iis indigerent; et tandem Militibus deserviebaut corumque mandatis omnino obsequebantur: unde factum, ut Armigeri appellatio ad quosvis servientes postea extenderetur, uti et Valletorum, Gall. Vales, quemadmodum iidem vocantur, in Fab. Merlini, apud eundem Car. du Fresne in Glossar. Tonsos fuisse ordinario Armigeros, videtur colligi ex Orderico Vitali l. 12. Guilielmus vero Lupellus a quodam rustico captus arma sua illi pro redemptione sui dedit et ab eo tonsus instar Armigeri, manu palum gestans ad Sequanam confugit. Nempe solis Militibus, non vero Armigeris fas fuisse caesariem nutrire, hîc innui videtur; Sed non id ullibi legitur, spectavitque Ordericus forte famulos domesticos, quos Armigeros vocabant. Armigerorum Honorariorum, Gall. Escuiers d'honneur, meminit Froissardus Vol. 4. c. 62. quô nomine is hodie in Franciae Regum palatio appellatur, qui Reginae a manibus est, etc. Vide iterum Car. du Fresne ubi supra, et hanc in rem plura, infra in vocibus Scutarius et Spatharius. Henr. Spelmanno Armiger, Gall. Escuier, vel militaris est, vel civilis, et dicitur uterque multis modis. Militaris enim nuncupatus est; 1. Qui domini sui arma baiulat, ipsisque eum cingit: ita Armigeri Abimelec, Saul, Ionathae, in sacris; Hectoris, Achillis, Diomedis, apud Poetas mentio sit. Talem a Longobardis Scilpor dici, i. e. scutiferum, indicat Paulus Diacon. Longob. l. 6. c. 15. Anglo-Saxonibus vero Scild-cnave vel Scild-Knight, scuti minister nuncupatus est. 2. Qui inter arma Domini sui latus stipat et tuetur; quorum quatuor Proceres, duos Equites aurati, habuisse dicuntur. Notissimi certe sunt Audlei Baronis quatuor illi Armigevi, in pugna Pictaviensi, A. C. 1356. apud Froissardum. 3. Vir nobilis, qui arma tractat militaria, sed equestrem dignitatem nondum est assecutus; qui mos obtinuit in Anglia imprimis et Hibernia. 4. Qui terras tenuêre per servitium scuti, h. e. Scutagium. Tales enim non Scutiferi solum, sed etiam Armigeri, et quod loricas induebant, Loricati dicti sunt. Hi ad militiam pertinebant, pariterque omnes intercidêre. Orti vero sunt eorum locô Armigeri quidam civiles, quorum aliqui hanc dignitatem e natalibus assecuti sunt, alii Principis benesiciô: quorum illi apud Anglos, sunt Procerum silii omnes, qui Baronum aemuli Lords i. e. Domini appellantur; proprie autem Equitum Auratorum filii primogeniti, et ex ipsis heredes in perpetuum masculi: Isti a Principe fiunt vel Scriptô vel Symbolô, quum collum alicuius argenteô sigmaticô (h. e. torque ex SS. confecto) adornaverit eumque argenteis calcaribus donaverit, vel Munere. Inter Armigeros, qui siunt, primarii habentur quatuor Armigeri ad corpus Regis, quorum munus hoc est. Peractô regiae domus nocturnô ministeriô, cum Rex dormitum vadit, cubiculi eius ostiarius, omnibus circumquaque remotis, Armigero (qui hâc vice fungitur) cubiculum tradit per ostii annulum. Is stratô in ipso ostio cubili iacet, manipulum habens e satellitibus Regis adiunctum, si quid tumultus, vel etiam susurri inter noctis silentium acciderit, delinquentes quantoscumque in custodiam tradit, eôque tempore per alium ministrum

in domo Regia nil geritur. Die Principem foris progredientem subsequitur, pallium eius ferens in casula; Plura vide apud Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol ut et Pignorium de Servis, ac Popmam de Operis Servorum: de Armigeris vero veterum Macedoniae Regum, infra aliquid, voce Somatophylax.